Πρωτοβουλία για το Παιδί - Δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τα παιδιά που ζουν στην κόψη...

Τις προηγούμενες ημέρες, οι επαγγελματίες της «Πρωτοβουλίας για το Παιδί» βρέθηκαν στην Πλατεία Δημαρχείουκαιτην Πλατεία Ωρολογίου για δύο ξεχωριστές δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης εφήβων γύρω από τη βία και τις αποκλίνουσες συμπεριφορές. Η πρωτοβουλία στηρίχθηκε σε ένα φυλλάδιο που δημιουργήθηκε μαζί με τους ίδιους τους εφήβους, δίνοντάς τους τον πρώτο λόγο να περιγράψουν όσα τους δυσκολεύουν στις παρέες, στο σχολείο και στην οικογένεια.

Στην καρδιά των δράσεων βρέθηκε ένα μικρό δεντράκι, φτιαγμένο από την ομάδα και τους ίδιους τους νέους. Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να «καρποφορήσουν» το δέντρο, γράφοντας σε μικρά μηνύματα τι θα έλεγαν σε έναν συνομήλικό τους που ζορίζεται: «Δεν είσαι μόνος. Μπορείς να ξαναβρείς τον δρόμο σου. Αν χρειάζεσαι βοήθεια ΜΙΛΑ!». Μήνυμα-μήνυμα, το δέντρο γέμισε από λέξεις ενθάρρυνσης και σκέψεις αλληλεγγύης.

Από τους 140 εφήβους που ενημερώθηκαν, οι 85 θέλησαν να αφήσουν τη δική τους φράση υποστήριξης. Έτσι, το δεντράκι μετατράπηκε σε ένα ζωντανό σύμβολο σύνδεσης και φροντίδας, υπενθυμίζοντας ότι ακόμη και στις πιο δύσκολες στιγμές, ένα μήνυμα μπορεί να γίνει η αρχή για να ξαναβρεί κάποιος τον δρόμο του. Ένα μήνυμα κατανόησης και αλληλεγγύης.

Οι έφηβοι με τους οποίους αλληλοεπιδράσαμε μίλησαν ανοιχτά για τις δυσκολίες που παρατηρούν γύρω τους. Ως βασικότερο πρόβλημα ανέφεραν τις εκφοβιστικές συμπεριφορές, τόσο δια ζώσης όσο και διαδικτυακά. Τόνισαν, επίσης, ότι η ηλικία πειραματισμού με ουσίες — κυρίως το χασίς — έχει μειωθεί σημαντικά, με την πρόσβαση να γίνεται όλο και πιο εύκολη. Ένα ακόμη ζήτημα που ανέδειξαν είναι η ενδοοικογενειακή βία και το βαθύ χάσμα επικοινωνίας με τους γονείς, το οποίο συχνά συνδέεται με οικονομικά προβλήματα και έντονες συγκρούσεις.

Από τη δική μας πρακτική, στο πλαίσιο της καθημερινής εργασίας μας με εφήβους, παρατηρούμε το τελευταίο τρίμηνο ένα φαινόμενο που προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία και εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για τη σωματική ακεραιότητα των παιδιών. Οι συγκρούσεις μεταξύ ομάδων εφήβων έχουν αυξηθεί κατακόρυφα, με βασικό παράγοντα διαχωρισμού την καταγωγή. Ο ανταγωνισμός που στηρίζεται σε διαφορές εθνικής ή πολιτισμικής προέλευσης δημιουργεί ένα κλίμα έντασης και βίας. Το στοιχείο αυτό, σε συνδυασμό με τη διαπιστωμένη αύξηση της οπλοκατοχής, πολλαπλασιάζει τους κινδύνους για την ασφάλεια και την ακεραιότητα των παιδιών.

Από τις ατελείωτες συζητήσεις μας με τους εφήβους προκύπτει ότι η επιθετικότητα που εκδηλώνουν είναι συχνά αποτέλεσμα βαθιάς απόγνωσης. Μιας απόγνωσης που γεννιέται από τα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα, την έλλειψη ουσιαστικής επικοινωνίας και την αίσθηση ότι δεν υπάρχει χώρος να ακουστούν και να εκφραστούν. Επιπλέον, οι θεσμοί που θα έπρεπε να αποτελούν δίχτυ προστασίας — όπως το σχολείο και η οικογένεια — συχνά αδυνατούν να σταθούν στον ρόλο τους.

Οι ουσίες γίνονται αναισθητικό της απόγνωσης και νόμισμα στις συναλλαγές τους. Οι ανήλικοι μετατρέπονται σε εκτελεστικά όργανα μεγαλύτερων, εργαλεία σε μικρές συμμορίες και προσωπικά παιχνίδια εξουσίας, χωρίς καμία προστασία, χωρίς καμία ουσιαστική καθοδήγηση. Οι σχέσεις αυτές είναι επιφανειακές, στηρίζονται στο προσωπικό συμφέρον και στερούνται ουσίας και βάθους.

Η παραβατικότητα, τελικά, δεν είναι μόνο πράξη βίας. Είναι μια αντίδραση. Μια κραυγή απέναντι στη διάλυση, στη σιωπή, στις ανισότητες. Είναι η απάντηση των ανηλίκων σε έναν κόσμο που τους μιλά για δικαιοσύνη και ισότητα, ενώ εκείνοι βλέπουν καθημερινά το αντίθετο. Η βία γίνεται τρόπος να δηλώσουν την ύπαρξή τους, να πάρουν έστω και για λίγο τον έλεγχο, να διεκδικήσουν χώρο εκεί που νιώθουν ανύπαρκτοι.

Αν θέλουμε να τους κρατήσουμε κοντά μας, πρέπει πρώτα να τους δούμε. Να τους ακούσουμε. Να σταθούμε δίπλα τους και να προσπαθήσουμε να προλάβουμε γεγονότα που τραυμάτισαν βαθιά την πόλη μας, αφήνοντας πληγές που ακόμη πονάνε. Οι λύσεις δεν είναι εύκολες ούτε άμεσες. Όμως, η δημιουργία ενός πρωτοκόλλου συνεργασίας και συντονισμού ανάμεσα στις υπηρεσίες παιδικής προστασίας, στις δομές ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, στο σχολείο και στο σύστημα ποινικής δικαιοσύνης είναι ένα απαραίτητο πρώτο βήμα. Αν δεν ξεκινήσουμε να ακούμε στ’ αλήθεια, δεν θα υπάρξει ποτέ καμία.

Η «Πρωτοβουλία για το Παιδί» σχεδιάζει να συνεχίσει και να ενισχύσει τέτοιες δράσεις, ώστε να παραμένει ανοιχτός ένας δίαυλος επικοινωνίας και στήριξης για τους εφήβους, μέσα από το Κέντρο Αρωγής και Ενδυνάμωσης Εφήβων. Αναμένεται οι δράσεις αυτές να επαναληφθούν το επόμενο διάστημα.

Νιώπα Θεοδώρα

Πρωτοβουλία για το Παιδί

Κοινωνική λειτουργός, MSc Ιατροδικαστική – Ψυχιατροδικαστική